Archiwum Państwowe w Poznaniu uprzejmie informuje, iż 29 października 2020 r. odbędzie się konferencja pt. „Źródła do dziejów miast Wielkopolski przedrozbiorowej – Europa Narodów”. Konferencja jest elementem projektu, którego celem jest popularyzacja wiedzy źródłowej zawartej w zasobie Archiwum, świadczącej o działalności cudzoziemców w przedrozbiorowej Wielkopolsce

Niestety, w związku z przyrostem zakażeń COVID-19 i rozszerzeniem obostrzeń w strefie czerwonej, w której znalazł się Poznań, kierując się zaleceniami Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, nie możemy zaprosić Państwa na salę konferencyjną, abyście osobiście mogli wysłuchać wystąpień zaproszonych gości.

Konferencja będzie natomiast transmitowana online na żywo na Facebooku Archiwum Państwowego w Poznaniu: https://www.facebook.com/APPoznan/

Program konferencji „Źródła do dziejów miast Wielkopolski przedrozbiorowej – Europa Narodów”

Miejsce: Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu – Sala Konferencyjna

4 listoapa 2020 r.

Otwarcie konferencji: godz. 10.00

Słowo wstępne: Ks. Roman Dworacki – dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, Henryk Krystek – dyrektor Archiwum Państwowego w Poznaniu, dr Przemysław Wojciechowski – moderator z Archiwum Państwowego w Poznaniu

Marta Małkus (Muzeum Okręgowe w Lesznie), Europejczyk we Wschowie. Wschowianin w Europie. Portret mieszkańców królewskiego miasta Wschowy zachowany w Staromiejskim Cmentarzu Ewangelickim we Wschowie.

Dr hab. inż. Przemysław Biskupski (Politechnika Poznańska – Wydział Architektury), Kształtowanie się krajobrazu Poznania do schyłku XVIII wieku

Ks. dr Rafał Rybacki (Archiwum Archidiecezjalne), Materiały archiwalne do dziejów miast biskupów i kapituły katedralnej w Poznaniu z okresu staropolskiego w zasobach Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu

Ok. godz. 12.00 – 12.45 Przerwa na kawę

Jerzy Łojko, Cudzoziemcy w miastach wielkopolskich (Gostyń, Grodzisk Wielkopolski, Kalisz, Kościan, Poznań). Zarys problematyki

 Promocja płyty CD „Źródła do dziejów miast Wielkopolski przedrozbiorowej – Europa Narodów” – Henryk Krystek, Przemysław Wojciechowski

Poniższy tekst publikujemy w związku z przygotowywaną sesją popularno-naukową, która odbędzie się 29 października w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu.

Spośród kilkuset ksiąg miejskich zachowanych w zbiorach akt z epoki przedrozbiorowej zaledwie kilka to księgi przyjęć do prawa miejskiego. Większość wpisów zwanych ius civile, czyli aktów przyjęć do prawa miejskiego poszczególnych miast wpisywano na bieżąco, głownie w księgach burmistrzowskich, radzieckich, co wynikało z konieczności złożenia stosownej przysięgi przez burmistrzem i radą. W Koninie, Turku, Słupcy, Gnieźnie tego rodzaju wpisy prowadzono na bieżąco. W Poznaniu, Gostyniu, Kościanie, Brodowie istniały osobne księgi lub w niektórych spośród nich wydzielano odpowiedni fragment na tego rodzaju wpisy (np. Kościan). Dwa rękopisy ze zbioru Akt miasta Poznania, oznaczone sygnaturami I 273 (Sequentur nomianae et cognomina Personarum Iuri Civili adscriptarum) oraz I 274 (to Album Civitatis S.R. M. Posnaniae). Pierwszy z rękopisów obejmuje 754 strony wpisów, poprzedzono tekstem przysięgi przyjmującego obywatelstwo oraz stosownych artykułów prawa magdeburskiego; wpisy nowych mieszczan rozpoczynają się na s. 4 i obejmują lata 1575 – 1793. W Albumie liczącym 112 stron, wpisy rozpoczynają się na s. 3 i obejmują lata 1709 – 1791 (Właściwie 1721 – 1791).

Obydwie księgi są nieocenionym źródłem ukazującym rozmiar migracji do Poznania – migracji z różnych części Europy. Przeanalizowane wpisy z lat 1721 – 1725 r. wspominają o mieszczanach z różnych miast europejskich, którzy osiedlili się w Poznaniu: Plaza w Saksonii, Cyrych (Zurych) w Szwajcarii (Helvetia), Halbersztad (Saksonia), Stokolm (sic! – Sztokholm w Szwecji), Szczecin, Frankfurt (zapewne nad Odrą), Berlin, Kielinghausen (Księstwo Holsztyn), Edynburg Kainckburn (Księstwo Waretemberg), Berner (Saksona), Kirchenhasuesn (Holsztyn), Gőrlitz (Gerlica); Żagań, Oławy, Kożuchów, Byczyna (civitate Cesarea), Bryk, Wrocław – miasta na Śląsku. Na omawianej liście odnajdujemy emigrantów z Darmsztadt, Hanoweru, Hamburga i wielu innych miast niemieckich.

Największa liczba przybyszów do Poznania w tym okresie pochodziła – to oczywiste – z Wielkopolski (województwo poznańskie: Czaplinek, Człopa, Leszno, Międzychód, Międzyrzecza, Obrzycka, Skoków, Swarzędz, Wschowa, Zaborowo (obecnie w granicach miasta Leszna). Sporo nowych obywateli rekrutowało się z miast pruskich (Gołdap, Królewiec), pomorskich (Gdańsk, Elbląg). Jednak uderza niewielka liczba osób wywodzących się z grona „patriotów” poznańskich.