Jak miłe uczucie towarzyszy człowiekowi, gdy daleko od rodzinnego gniazda, w samotnej wędrówce przez świat napotyka kogoś bliskiego, znajomego, kogoś kogo zna tylko z widzenia. Podobne oznaki tych niezapowiedzianych zdarzeń towarzyszą nam, gdy stajemy twarzą w twarz z postacią wyobrażoną na nagrobku, portrecie, ukazującej się w innej materii, która przeniosła przeszłość w nasze czasy.

Był rok 1615 kiedy Zygmunt Grudziński, wojewoda rawski, zarazem starosta inowrocławski i kasztelan kruszwicki nabył Niesłusz, Gosławice, młyn w Rudzicy, Grąblin, Bielewo, Grójec, Pęcław (obecnie zaginiona osada), Wielkopole, miasteczko Licheń Stary, Przewłokę oraz pustkowie Ługi. Dobra Gosławice w rękach tej rodziny, pieczętującej się herbem Grzymała, pozostawały jeszcze w 1648 r., kiedy dziedzicem był Andrzej z Grudny Grudziński, także wojewoda rawski. Po Grudzińskich nastali Kadzidłowscy. Wybitnym przedstawicielem tej szlacheckiej familii był Wojciech, znany przede wszystkim jako fundator eremu kamedulskiego w Bieniszewie. To właśnie z nim możemy spotkać się wędrując do Bieniszewa, gdzie w kościele eremitów istnieje kopia portretu przechowywanego w oryginale u kamedułów na Srebrnej Górze pod Krakowem. To on przemawia do nas współczesnych poprzez zachowane dokumenty z akt metryki Koronnej z czwartej dekady XVII w., gdy pełnił obowiązki sekretarza w kancelarii królewskiej. To o nim wspominają kroniki kamedulskie, bernardyńskie. To on dyktuje słowa zapisane w ostatniej woli, wciągnięte do ksiąg sądowych grodu w Kruszwicy. W tym spotkaniu wyobraźnia przenosi nas w czasy, zanim w ruinę popadł miejscowy zamek. Ta budowla również przypomina przeszłość. I oczyma wyobraźni postrzegamy ją jako scenografię tego niecodziennego spotkania z przeszłością. Z przeszłością o ludzkiej twarzy… Kadzidłowski będzie nam towarzyszył, gdy powędrujemy do Kramska, dawnej wsi królewskiej, wydzielonej ze starostwa konińskiego w osobną dzierżawę. Przypomnimy go sobie, gdy będziemy przelotem mijali kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Izbicy Kujawskiej. I wielu innych miejscach, gdzie wciąż toczą się dzieje, nasze dzieje…

Gosławice, obecnie część miasta Konin, niegdyś rezydencjonalna szlachecka wieś parafialna, są przykładem tego, jak organizm miejski wchłania okoliczne miejscowości. To także przykład jak można badać przeszłość miasta i jego rozwój terytorialny.

Wieś ze swoim murowanym gotyckim kościołem z początków XV w. i zamkiem z tego okresu, jest obecna w wielu podręcznikach historii sztuki, syntezie „Dziejów Wielkopolski” pod red. J. Topolskiego (Poznań, 1969), licznych opracowaniach poświęconych architekturze, heraldyce, a ze względu na miejsce urodzenia biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarzyca (zm. 1426), także w pracach o dyplomacji polskiej wieków średnich. Kościół z bogatą dekoracją heraldyczną zalicza się do cenniejszych zabytków polskiej architektury i jest jakby zaprzeczeniem twierdzeń o prowincjonalnym charakterze polskiej kultury rycerskiej. Właśnie ta świątynia, wzniesiona na planie krzyża równoramiennego ze sklepieniem wspartym na kolumnie centralnej, przyciąga uwagę historyków sztuki, architektury, heraldyków i przedstawicieli innych dyscyplin naukowych.

Wieś położona nad Jeziorem Gosławskim była rezydencją szlachecką. Znajdujący się tu zamek strzegł przeprawy mostowej na szlaku Konin – Ślesin – Toruń, którym w XIV w. przemieszczało się rycerstwo europejskie, zdążające na wielkanocne i bożonarodzeniowe rejzy krzyżackie na niewierne ludy Żmudzi i Litwy. O tych rycerskich peregrynacjach obszernie pisał wybitny uczony niemiecki Werner Paravicini i wielu polskich historyków: Karol Górski, Jan Pakulski, Jarosław M. Gruzla.

Heraldyczny wystrój świątyni parafialnej w Gosławicach to niezbity dowód przynależności tego skrawka Europy do europejskiego kręgu kulturowego, w którym heraldyka była jednym z jego kodów społecznego komunikowania.

W początkach XIX w. Gosławice znalazły się w rękach rodziny Kwileckich, herbu Szreniawa, osiadłej w Kwilczu, wsi położonej w pobliżu Pniew, przy rozwidleniu drogi z Poznania do Szczecina z drogą wiodącą do Sierakowa. Wcześniej należały do Łąckich herbu Korzbok, rezydującej w pobliskim miasteczku Lwówek i położonym nieopodal Posadowie [APP, Lwówek Łąckich, sygn. 1362].

Archiwum Państwowe w Poznaniu posiada w swoich zasobach akta majątkowe Łąckich z Posadowa. Wśród blisko 2 tysięcy rękopisów zachowało się kilkadziesiąt dotyczących Gosławic. Jeden z nich, pochodzący z 1821 r. dotyczy starań aby przy moście łączącym groblę na przesmyku międzyjeziernym pobierać cło. Drugi, także z 1821 r., wystawiony przez władze wojewódzkie, zakazuje pobierania takich opłat.

Powracamy do Gosławic, podkonińskiej wsi, wchłoniętej przez miasto w czasach PRL.

Z Gosławicami, jako wsią parafialną, powiązanych było parę wsi, których właścicielami byli biskupi lubuscy, mający stolicę swojej diecezji poza granicami państwa polskiego. Były to Lubusz i Fürstenwalde (koło Berlina na terenie Niemiec) oraz Gorzyca położona na wschodnim brzegu Odry, pomiędzy Kostrzynem a Słubicami (dawny Frankfurt nad Odrą). Rozległy klucz dóbr ziemskich, wśród których znalazły się Sulanki, Łężyn i Bieniszew należące do parafii Gosławice – jak wspomniał Jan Długosz – w rękach biskupów lubuskich znalazły się w pierwszej połowie XIII w. Sulanki sprzedano w końcu XIV lub na początku XV w. polskiej rodzinie szlacheckiej. Pozostałe wsie w 1504 r., podczas spotkania w Sokolej Dąbrowie koło Skwierzyny (na pograniczu z Nową Marchią) biskupa lubuskiego Teodoryka von Büllow, nabyli biskup poznański Jan Lubrański i jego brat Mikołaj Gardzina.

Nasza wizyta w dawnej katedrze w Fürstenwalde była spotkaniem „oko w oko” z biskupem Teodorykiem, założycielem Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie.

Tam również ujrzeliśmy nagrobki innych ordynariuszy lubuskich, właścicieli podkonińskich wsi. Z Janem Lubrańskim, jednym z najwybitniejszych przedstawicieli humanizmu w Polsce, dyplomatą, duchownym, zmarłym w 1520 r., można natomiast spotkać się w kościele parafialnym w Lubrańcu na Kujawach, gdzie osobę duchownego przedstawiono na płycie fundacyjnej, w kościele katedralnym w Poznaniu (nagrobek) oraz w kościele w Winnej Górze koło Miłosławia (zob. załączona fotografia), gdzie widnieje jako osoba adorująca Najświętsza Marię Pannę.

Także poza granicami ówczesnego Królestwa Polskiego spoczywają szczątki innego biskupa lubuskiego – księcia oleśnickiego , który wcześniej był biskupem lubuskim. Pierwotnie nagrobek znajdował się w kolegiacie w Otmuchowie, skąd został przniesiony do kolegiaty w Nysie. Te uwagi z pewnością dobrze świadczą, że za miedzą Gosławic były dobra Europejczyków. Te sąsiedzkie stosunki, jak by wynikało z milczenia źródeł, układały się w miarę poprawnie.